صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست[1](GEF)

صندوق تسهیلات جهانى محیط زیست در کنفرانس ریو به عنوان مکانیسم مالى تامین بودجه براى اجراى کنوانسیون هاى تغییرات آب و هوا و تنوع گونه هاى گیاهى - جانورى و اجراى دستور العمل 21 تشکیل شد. این صندوق بعنوان یک نهاد مالی تحت مدیریت سازمان ملل متحد، جهت  اعطای کمکهای مالی (وام بلاعوض[2]) به کشورهای درحال توسعه در راستای حمایت از محیط زیست جهانی و ترویج رفاه و امرار معاش پایدار در جوامع محلی تشکیل گردید.

جف از سال 1992 تاکنون بیش از5/11 میلیارد دلار کمک مالی بلاعوض مستقیم(Grant) و بیش از 5/57 میلیارد دلار بصورت مشارکت مالی(Co-financing)  به کشورهای در حال توسعه و با اقتصاد در حال گذر در 165 کشور دنیا و از طریق اجرای 3215 پروژه کمک کرده است. همچنین جف از طریق برنامه کمکهای کوچک(SGP)، توانسته است 653 میلیون دلار کمک مالی از طریق اجرای16،030 پروژه کوچک توسط سازمانهای غیر دولتی در کشورهای در حال توسعه هزینه کند.  بودجه جف در واقع از طریق کنوانسیونهای زیست محیطی سازمان ملل و اعضای متعهدین توسعه یافته آن و ارگانهای اعطاء کننده(Donor)  نظیر بانک جهانی، شرکتهای چند ملیتی، اتحادیه اروپا و دولتهای توسعه یافته و غیره تامین میگردد.

پروژه های جف توسط سازمانهای اجرایی نظیر بانک جهانی، برنامه عمران ملل متحد و برنامه محیط زیست و یا سایر آژانس های اجرایی سازمان ملل به اجراء در می آید. از سال1992تاکنون جف بیش از 3200پروژه در بیش از 165 کشور جهان را کمک مالی نموده است.

پروژه های جف در  6 محدوده کاری شامل تنوع زیستی، تغییر آب و هوا، آبهای بین المللی، تنزیل خاک و آمایش زمین، حفاظت از ازن و مواد آلی پایدار میباشد.

 محدوده کاری تغییر آب و هوای جف، پروژه های مرتبط با کاهش انتشارگازهای گلخانه ای، انطباق با تغییرات آب وهوایی و ظرفیت سازی در زمینه تغییرات آب وهوایی را تامین مالی می نماید. تاکنون 5 دوره کاری جف به پایان رسیده است.  استراتژی هایGEF5 در زمینه سیاستهای کاهش انتشار دارای 6 هدف بود که عبارتند از:

•        هدف (1): ترویج، بکارگیری و انتقال تکنولوژیهای کم کربن به کشورهای در حال توسعه

•        هدف (2): رفع موانع بازار در بهره وری و بهینه سازی انرژی در بخش صنعت و ساختمان

•        هدف (3): ترویج سرمایه گذاری در استفاده از انرزیهای تجدید پذیر،

•        هدف (4): ترویج و توسعه سیستم های حمل و نقل کارامد و کم کربن

•        هدف (5): مدیریت پایدار جنگل، جنگل کاری و احیا جنگل

•        هدف (6): طرح های توانمند سازی و ظرفیت سازی در زمینه تغییرات آب و هوایی و تهیه گزارشات ملی

 صندوق تسهیلات جهانى محیط زیست از سال 1994 توسط شورایى متشکل از نمایندگانى از کشورهاى توسعه یافته و در حال توسعه اداره می شود. اتخاذ تصمیم در شورا بر اساس اجماع بود و اگر این اجماع حاصل نشود، تصمیمات بر اساس راى اکثریت هر یک از دو گروه فوق گرفته مى شد.

سرمایه بخش تسهیلات جهانى محیط زیست از چند میلیارد دلار متجاوز نیست (از سال 1994 تا 1997 سرمایه آن به 3 میلیارد دلار بالغ مى شد) البته این سرمایه مقایسه با میزان مبادلات اقتصادى بین المللى بسیار ناچیز و حتى صفر محسوب مى شود و به هیچ وجه جوابگوى نیازهاى گسترده مالى براى گسترش توسعه پایدار نیست . با این وجود، حتى کمکهاى مالى ناچیز تسهیلات جهانى محیط زیست به کشورهاى در حال توسعه در پیشبرد طرحهاى ملى این کشورها به منظور گسترش توسعه پایدار بسیار مثمر ثمر بوده است .چنین کمکهایى در (افزایش ظرفیت و توان ) این کشورها که از دانش فنى و توان مالى چندان خوبى بهره مند نیستند، بسیار حایز اهمیت است.

البته تسهیلات جهانى محیط زیست به اعطاى کمکهاى مالى براى اجراى طرحهاى بزرگ و عظیم چندان اشتیاقى از خود نشان نمى دهد که این امر منجر به بروز اختلافات دایمى میان کشورهاى دریافت کننده کمکهاى مالى و کشورهاى اعطا کننده این کمکها گشته است.